“Tình hình tài khóa rất không bình thường… Bắt nguồn từ sâu xa là do bộ máy cồng kềnh, chi tiêu lãng phí. Chỉ riêng năm 2015 có tới 2.000 đoàn đi công tác nước ngoài,” TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) đưa ra lưu ý.
Dự toán thu ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2016 được Quốc hội phê duyệt ở mức 1.014.500 tỷ đồng. Trong đó, thu nội địa 785.000 tỷ đồng; thu từ dầu thô 54.500 tỷ đồng (tính trên cơ sở sản lượng 14,02 triệu tấn, giá bình quân 60 USD/thùng); thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu 172.000 tỷ đồng. Nhưng diễn biến giá dầu từ đầu năm đến nay đã giảm tới 55% so với giá tính dự toán NSNN nêu trên, đang báo hiệu nỗi lo cho cân đối ngân sách trong năm nay.
Cần chi ngân sách hợp lý
Các chuyên gia kinh tế rất bất bình vì kỷ luật ngân sách không nghiêm, đầu tư lãng phí; đội ngũ hành chính cồng kềnh, số người hưởng lương ngân sách quá lớn… “Bắt nguồn từ sâu xa là do bộ máy cồng kềnh, chi tiêu lãng phí. Chỉ riêng năm 2015 có tới 2.000 đoàn đi công tác nước ngoài,” TS. Lê Đăng Doanh lưu ý.
Ngay chính Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh khi phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị triển khai công tác 2016 của Bộ Tài chính cũng đã phải thốt lên rằng: “Hôm trước tôi xem rất giật mình, chi thường xuyên tăng nhanh quá, tăng nhanh hơn cả thu.”
Đặt vấn đề nợ công tăng nhanh, vì nhu cầu đầu tư phát triển thì phải vay, nhưng nợ trong nước hiện nay với thời hạn ngắn, lãi suất cao, gây áp lực trả nợ, Phó Thủ tướng đặt ra yêu cầu cần phải cơ cấu lại để nợ công an toàn, vững chắc.
Đã nhiều năm nay, để bù đắp bội chi ngân sách, Chính phủ đã phải tăng cường phát hành trái phiếu, khiến nợ công tăng lên. Thế nhưng, như nhóm nghiên cứu của CIEM nhận xét: Cùng với vay nợ, Chính phủ chưa có kế hoạch trả nợ rõ ràng, đặc biệt về tạo nguồn thu. Cách vay và trả nợ của Chính phủ hiện nay chủ yếu là theo cách “giật gấu vá vai” nhiều hơn.
Kế hoạch trả nợ gốc của Việt Nam năm 2016 vào khoảng 110.000 tỷ đồng, riêng quý I là khoảng 55.000 tỷ đồng, phát hành trái phiếu mới là khoảng 76.000 tỷ đồng, nên số trái phiếu chính phủ thực dùng cho đầu tư không còn nhiều. Vay chủ yếu để đảo nợ như thế thì hiệu quả của trái phiếu là vấn đề rất đáng quan tâm.
Giá dầu giảm ảnh hưởng đến thu ngân sách
Tháng 1/2016, Bộ Tài chính cho biết tổng thu NSNN ước đạt 102.600 tỷ đồng, bằng 10,1% dự toán, bằng 95% so với cùng kỳ năm 2015. Trong đó, duy nhất thu nội địa khá ổn, ước đạt 93.000 tỷ đồng, bằng 11,8% dự toán, tăng 5,8% so với cùng kỳ 2015.
Còn lại, thu từ dầu thô chỉ đạt 5,9% dự toán và từ hoạt động xuất nhập khẩu chỉ đạt 6,6%, đều thấp hơn cùng kỳ năm trước. Trong đó, giá dầu thô trên thị trường thế giới liên tục giảm sâu, một giai đoạn chỉ xoay quanh mức 30 USD/thùng; giá các sản phẩm hóa dầu xuất nhập khẩu cũng giảm mạnh…
Với diễn biến giá dầu thô những ngày gần đây chỉ ở mức 31 USD/thùng, nỗi lo thu và bội chi ngân sách càng tăng và quan ngại nợ công thêm sâu sắc. Có chuyên gia đã tính toán, giá dầu thô cứ giảm đi 1 USD là thu NSNN giảm mất 1.000 tỷ đồng. Cho dù ở chiều ngược lại, giá dầu giảm cũng phần nào làm giảm chi phí sản xuất kinh doanh thông qua giá xăng dầu, hỗ trợ ngược lại phần thu NSNN ở phía thu nội địa.
Nhưng, cũng nhìn lại số thu NSNN, thu nội địa đã bù được phần hụt thu do giá dầu giảm, và trong thu nội địa có phần quan trọng từ việc triển khai chống thất thu ngân sách, chuyển giá, trốn thuế và thu hồi nợ đọng thuế.
Thành Long
Xem thêm:
